.png)
Vir meeste boeke loop daar ten minste een ideale resensent rond. Koerante moet net soek. Omdat ek nou al ‘n baie duidelike spesmaas het dat die redakteurs van Afrikaanse koerante hulle nie té dikwels opspoor nie, sal ek nie ‘n QED ná die tweede sin hierbo plaas nie.
P.J. Haasbroek is die ideale resensent vir ‘n roman soos Etosha (van Piet van Rooyen, resensie in Die Burger) en Willem de Vries verdien ‘n skouerklop dat hy die twee bymekaar uitgebring het.
‘n Analise van hierdie resensie is eenvoudig: Algemene inleiding en probleemsteling; toepassing/verheldering daarvan op die inhoud van die roman; evaluering van die roman sonder om die volle verhaal en slot te verklap; gevolgtrekking oor die betekenis van die roman vir die leser.
Dit klink eintlik simpel so eenvoudig is dit – maar dit is die riglyne wat geld vir diegene wat byvoorbeeld vir die New York Times boeke wil resenseer. Die kuns lê in die eiesortige manier waarop die resensent sy skryfwerk hanteer.
Haasbroek is bekend vir sy stilistiese uitgangspunt van bondigheid en die krag van die eenvoudige opmerking, sekuur gemaak.
Hy pas dié aanpak toe in sy resensie – ‘n deeglike, argumenterende reaksie op ‘n boek wat hom uiteindelik bring by ‘n vraag wat die kern van die boek enkapsuleer: “Wat is ons verantwoordelikheid nou in Afrika? Ons het – wat die skrywer elders “die oorspronklike natuurparadys” noem – help vernietig. Is dit reg om nou op te hou bekommer oor die einde daarvan?”
En daar laat hy dit. Geen verdere verduideliking nie, dis nie nodig nie. En vir dié leser: Gelees, geniet, gaan koop.
Wat my betref kan De Vries nog dikwels op Haasbroek se nommer druk. Hy is as resensent ‘n groot aanwins vir enige boekeblad.
***
Wie moet as resensent oorweeg word wanneer die boek voor hande ‘n reis-tema of reis as sentrale rigtende element het? Joan Hambidge, natuurlik. Die woelige Afrikaanse literator wat al self so baie gereis het en daaroor geskryf het dat mens uit simpatie só moeg is dat jy net met Jan Tuisbly se karretjie wil ry.
Daarom was dit ‘n goeie keuse van Anastasia de Vries om Hambidge in Rapport te laat skryf oor Damon Galgut se In a strange room, ‘n verliteratuurde roman oor ‘n persoon se reisvarings (onder meer) in Griekeland, Indië en Afrika.
Hambidge verklaar haar agting en bewondering vir hierdie manifestasie van Galgut se skrywerstalent in die vorm van ‘n ope brief aan die lesers van Rapport. Sy teken die raamwerk van Galgut se binnereis aan, vang die gebruiklike vlieë af (vgl die opmerking oor Faulkner wat sommer so in die lug bly hang sonder enige verklaring of behoorlike plasing in die teks vir diegene wat nie die boek gelees het nie), en net voordat sy die kans kry om die woord jouissance te gebruik, maak sy ‘n blaps.
Sy sê: “As u nie van hierdie boek hou nie, kan u voortaan weet u hoef nie my resensies te lees nie. Maar wees gewaarsku: Wanneer jy begin lees, word jy meegesleur deur ‘n teks wat subtiel saamgestel is.”
Afgesien van die stilistiese lompheid (as ‘n resensent sy leser as u aanspreek, moet die resensent ‘n baie goeie rede hê om hom/haar in dieselfde paragraaf te jy, en hier is daar geen goeie rede daarvoor nie), hou sy nie rekening daarmee dat sommige van haar lesers dalk wel al hierdie boek gelees het nie, en met haar kan verskil nie.
Aldus het sy my nou verlig van die verpligting om in die toekoms haar resensies te lees (ek het In A Strange Room gelees en dit uiteindelik baie vervelig gevind). Dis goed om te weet dat die sware las van mens se skouers gehaal is, maar grappies op ‘n stokkie. Sulke ultimatums in resensies het die geneigdheid om te boemerang. Daar is geen kans dat ek sal ophou om Hambidge se resensies te lees nie, al is sommiges van hulle swakker as ander en al telegrafeer sy dikwels haar agenda. Dit is haar kritiese gees wat my prikkel.
***
‘n Laaste gedagte: Dis goed om te sien dat Rapport nie net redaksielede gebruik vir boekresensies nie. Kan mens begin hoop dat daar in die vervolg ook meer Afrikaanse boeke bespreek gaan word, en nie net een boekresensie per week nie?