.png)
Uiteindelik ‘n bietjie resensie-sports. Dankie Marius Visser. Die man wat tango waar die engele bang is om te loop.
Visser het sy kladwerk vir die resensie wat uiteindelik afgelope Sondag in Rapport verskyn het oor Piet van Rooyen se Rodriguez, vooraf as blog gepubliseer. In die proses het hy antwoorde van die skrywer asook ander belangstellendes ontvang.
Maandag het Thys Human dieselfde roman vir Boeke24 geresenseer.
Ek glo nie dis nodig om té lank by die blog stil te staan nie. Dis ‘n interessante eksperiment, vol slordige taal- en tikfoute, en het ongelukkig nie gelei tot ‘n beter resensie as wat Visser in die verlede geskryf het nie. Inteendeel.
Wat ek wel moet toegee, is dat Visser nou ‘n klompie keer na mekaar daarin geslaag het om my baie goed te laat kopkrap en herlees in ‘n poging om te besluit wat ek van sy kritiek moet maak.
Oor een saak stem ek baie sterk met Visser saam, en dit is dat Rodriguez wemel van taal- en tikfoute. Dit is ook heeltemal korrek dat hy die uitgewer daaroor roskam.
Die vraag is net hoeveel die uitgewer en skrywer hulle aan Visser gaan steur. Ek vra dit omdat mens sukkel om Visser heeltemal ernstig op te neem. Hy begin sy resensie met ‘n aksioom van sy eie wat skynbaar humoristies bedoel is: “In stories is daar geen reëls nie. Hier is drie van hulle: In ’n spanningsverhaal moet jy weet wat die held wil bereik. ’n Ware verhaal moet geloofwaardig wees. ’n Parodie moet albei bogenoemde reëls breek.”
Mens sou hom op aldrie daarvan kon aanvat.
Ek het geen probleme daarmee as ‘n resensent nie van ‘n boek hou nie. Hy moet my net vertel hoekom nie, en dan kan mens self oordeel en besluit of jy saamstem of nie. Die gelol met hierdie resensie is dat Visser dinge aan die roman toeskryf wat hy nie behoorlik kan motiveer nie.
Vir eers sê hy Rodriguez is ‘n parodie. Ek het die roman nie só ervaar nie, maar is bereid om oortuig te word. Visser se motivering, naamlik dat die doelloosheid van die gebeure en die onbevredigende “uitbetaling” (syns insiens) hom noop om te aanvaar dat dit ‘n parodie is, gaan net nie vir my op nie.
Daarna volg nog ‘n Visser-toeskrywing. Van Rooyen probeer glo Claude Lévi-Strauss se strukturalisme dekonstrueer – iets wat hy maklik aanvaar “gegewe Van Rooyen se agtergrond in volkekunde”. Watse bewysplaas is dit? Ek het nie gedink resensente kan vandag nog sulke twak verkondig en glo nie.
Dit verlei hom om ‘n klomp dinge kwyt te raak oor hoe hierdie Van Rooyen vs. Lévi-Strauss-geveg neerslag vind in die roman, en uiteindelik kom Visser se kostelike gevolgtrekking dat dit alles “verwarrend eerder as verruimend” is. Dis verwarring wat Visser self skep. Is hy opgewasse om Rodriguez te resenseer, het ek begin wonder.
In die blog publiseer hy vrae wat hy aan Van Rooyen gestuur het, asook Van Rooyen se antwoorde. Toe ek die blog lees, het ek gedink dit is wonderlike stof om in die resensie te ontgin. Maar wat gebeur? ‘n Baie flou reaksie op Van Rooyen se antwoord n.a.v. Visser se korrekte aanduiding in die blog dat P.W. Botha anachronisties is in hierdie verhaal, en ‘n totaal verspeelde kans om aan te dui dat Van Rooyen die gebruik van GPS foutiewelik hanteer. (Enigiemand kan dit naslaan, en die kern van die fout lê in “handgrootte”, nie in GPS as sodanig nie.)
Hy raak ook op die blog met Van Rooyen slaags oor ‘n verwysing na Thoreau se Walden. Van Rooyen se antwoord is verduidelikend, maar onvoldoende. Visser besef dit, dog sy argumentasie daaroor klink na vlieë-afvangery. ‘n Mens gee eintlik nie meer om oor wat in die resensie staan nie omdat dit so uiters warhoofdig aandoen.
Visser sê in sy blog dat lesers van resensies nie woordspeling en sarkasme verwag nie. Dis bes moontlik waar. Dat hy self nie die rol van ironie in die ontsluiting van Rodriguez gesnap het nie, is ongelukkig ewe juis.
Thys Human se resensie lees in teenstelling soos ‘n droom. Sy kontekstualisering is goed gedoen, met die belangrike klem wat hy laat val op die werklikheid wat die verhaal binnetree. Sy opsomming van die verhaalinhoud is bondig.
Die ernstige literêre leser sal Human se opmerkings oor die probleme met die fokalisator en die gebruik van die verledetydsvorme baie betekenisvol vind, en nuttig vir verdere kritiese analise.
Krediet ook aan Human vir die vermelding van die verkeerde verwagtinge wat die teks op die agterplat skep weens misleidende inligting. Dit is iets waaraan die uitgewer kan aandag gee – in hierdie geval omdat Visser ook (in sy blog, maar nie in sy resensie nie) aandui dat hy na die lees van die flapteks ‘n “boeiende, lekkerlees verhaal wat spanning en intrige suksesvol kan verweef” verwag het, maar nie gekry het nie.
Die verskil tussen die twee resensies? By Human vind ek die krag lê in die onttrekking van die resensent as persoon uit die resensie uit, terwyl mens by Visser weer baie bewus is van die resensent as persoon wat reageer op ‘n boek.
By Human is daar ‘n wye verwysingsveld, maar hy dring dit nie aan mens op nie. Dit impliseer respek vir skrywer en skryfsel, en plaas dadelik die roman in ‘n ander lig. Ek dink net hy kan ook by Visser iets leer: As ‘n roman soveel tik- en taalfoute het as Rodriguez, noem mens dit.
Die ekkerigheid van die Visser-resensie is wat die rooi ligte laat flits – dis vir hom belangriker om sy reaksie te beskryf as wat dit is om met die inhoud slaags te raak. Daarom dat hy so maklik dinge toeskryf aan die skrywer of die roman, en vandaar normatiewe spronge wil maak.
Wat my egter by nabetragting die meeste opgeval het toe ek die twee resensies met mekaar vergelyk, is dat ek nie met Human se argumentasie fout kon vind nie, al het ek self glad nie met Rodriguez opgeskiet nie. Visser het weer heelwat dinge gesê waarmee ek eens was, maar hy het onder my oë die pad byster geraak.
Daar is by my geen twyfel oor wie die swaargewig-resensent onder dié twee is nie.
Skakels:
Comentarios