Geen rede vir sinisme nie

Sinisme. Die domein van hulle wat blomme ruik en dadelik begin kyk waar die doodskis staan.

P.J. Haasbroek is ‘n afgetrede ekonoom. Mens kan verstaan dat hy die lewe en die wêreld met ‘n mate van eerlike sinisme sal beskou. Ekonome is nie juis daarvoor bekend dat hulle Master Kuthumi en Michelle Eloff saam met Adam Smith aanhaal nie.

Maar hy is oopkop. Haasbroek se resensie in Beeld van Agter die somber gordyn, Johannes Bertus de Villiers se boek oor spiritisme, is een van daardie plesiere wat mens heeltemal té min in die Afrikaanse dagblaaie vind.

Haasbroek soek nie moeilikheid nie. Hy het sekerlik al gelees van die heks van Endor en weet dat mens net bonatuurlike dinge koggel uit suiwer onnoselheid. As C. Louis Leipoldt in hoogduits met ‘n gees kon praat, en Siener van Rensburg het die Boere-generaals De la Rey en De Wet met raad uit die boweryk kon bystaan, dan moet mens ernstig wees daaroor.

Sy probleem is net dat mense nie kan verduidelik hoe die dinge werk nie.

En in die proses maak hy mens nuuskierig.

Hy ken die kuns. Resensies moet prikkel, nie die inhoud van die boek parafraseer nie. Na dese wil ek alles weet van Dirk Opperman, Evert Kleynhans, Thys Sadie, Helene Rabie en Bernard Laubscher. En ek wil weet, danksy Haasbroek se manier van resenseer, wat die rede is hoekom spoke skielik so min geword het na die vyftigs.

Skynbaar die drie Afrikaanse susterskerke se skuld. Nou kan mens seker sê dat die broeders dominees net hul werk gedoen het en Satan verdryf het. Haasbroek laat egter deurskemer, in sy reaksie op De Villiers se boek, dat die Afrikaner ‘n goeie sintuig het vir die bonatuurlike en dat as mens nie spiritisme met Satan verbind, soos die kerke gedoen het nie, dan is daar groot interessanthede waar te neem.

Met ‘n tong iewers in die omstreke van sy kieste verduidelik Haasbroek hoekom sommige sessies met die bonatuurlike eintlik niks minder is nie as ‘n gekskeerdery met die deelnemers se kwesbaarhede en liggelowigheid.

Daarteenoor moet hy besluit dat parapsigologiese verskynsels moontlik is, net jammer dat niemand kan verduidelik hoe en hoekom nie.

Ek swig voor sulke resensies. En met al die gedoe or 21 Desember 2012, is dit miskien net die tyd om ‘n boek soos De Villiers s’n in die hand te neem.

Sinisme kan ook die lot van die resensie-leser wees. Susanne Harper se bespreking van Hoogty (deur E. Kotze) op dieselfde boekeblad het my ‘n paar keer woes laat regop sit.

As ek ‘n opskrif lees soos die een wat by hierdie resensie gestaan het, wil ek ‘n poltergeist loslaat op die resensent: “Weskus-liefdesverhaal ideale geskenk vir ma of ouma”. Dit is ‘n raps minder erg as die slotsin van die resensie wat daartoe aanleiding gegee het: “Dalk ’n ideale geskenk vir ’n ma, ouma of geliefde tante.”

So wragtag!

Mens wil uitroep: Wie sê só?

En sommer ook bulder: En wat van pa, oupa of ‘n geliefde oompie?

Dit is ‘n onsinnige opmerking om te maak. Kotze se manlike lesers kan tereg beswaar maak teen Harper se seksistiese wegkeer van manlike lesers.

Harper het boonop die manier om soms iets met groot stelligheid te beweer sonder om behoorlike bewyse te lewer vir dit wat sy sê.

Kyk hierna: “Die heldin stem in baie opsigte ooreen met die skrywer en haar eie ervaringe as kind en jong meisie toe sy in ’n vissersgemeenskappie gewoon het.??Die manshoofkarakter, Auret Nagel, stem weer baie ooreen met die skrywer se eie, geliefde eggenoot.”

Op grond waarvan sê Harper dit? Bewys dit, asb.

Ook sou ek wil hê dat sy die volgende moet verduidelik: “Lesers met ’n geïdealiseerde weemoed oor hierdie tyd sal die boek baie geniet.” Idealiseer hulle die weemoed, of idealiseer hulle die verbygegane era?

Swak, Piketberg!