top of page
Crito

Die oopmaak van die hart

Soms, ongelukkig nie dikwels nie, vra ‘n koerant se boekeredakteur absoluut die regte persoon om ‘n spesifieke boek te resenseer. Rachelle Greeff se besluit om Dana Snyman te nader om Paul Alberts se Buite die hekke van Eden vir Rapport te bespreek, het ‘n stuk skryfwerk tipies van Snyman opgelewer – en in die proses net weer bewys dat die beste resensies nooit veel meer as ‘n eerlike opgaaf van ‘n leser se reaksie is nie. Hoe eerliker, hoe beter.

Snyman is een van die jong skrywersreuse wat nog nie genoeg erkenning gekry het nie. Die SA Akademie behoort hulself te skaam dat hulle nie vanjaar die Eugène Marais-prys aan hom toegeken het nie. Hopelik volgende keer?

Mense wat Snyman se skryfwerk volg, in boeke, tydskrifte en soms in koerantbylaes, sal weet dat sy werk, oor watter onderwerp ookal, gaan oor die oopmaak van die hart. Of dit nou sy hart is, of dié van die mense rondom hom, maak nie saak nie. Iets gaan jy voel as jy Snyman lees.

Sy reaksie op Alberts se boek sê baie: Dis ‘n puik boek, dis ‘n boek wat mens wil hê en by jou hou, dis ‘n boek wat vir die kyker grepe uit ons land se lewe gee, wat oomblikke en plekke vasvang soos ons ons kan indink dit vir ewig moet lyk – maar uiteraard nie sal nie. Snyman besef dat Albert se hebbelikheid die verganklikheid en estetiese kern is van die doodgewone, van die alledaagse. Hy sê dit, maar nie met daardie woorde nie.

‘n Akademikus sou die storie gaan haal het by Alberts se aansluiting by die groot fotograwe van die vorige eeu. Snyman noem nie eens sulke dinge nie. Hy vertel net hoe hy die boek met hom saamgeneem het op ‘n reis, en hoe hy dit uitgehaal het om alleen of saam met ander daarna te kyk.

En buiten dat die resensie lekker gelees het soos geen ander nie, sal dit beslis baie mense inspireer om na daardie boek te gaan soek. En dit is mos waaroor dit gaan?

***

Niemand sal Marthinus Beukes ooit daarvan kan beskuldig dat hy ‘n onintelligente leser en ontleder is van digkuns nie. En ná sy resensie van Oogensiklopedie van Gilbert Gibson (Beeld) het ‘n mens trouens ‘n mate van bewondering vir die manier waarop hy hierdie bundel toeganklik en verstaanbaar probeer maak vir die liefhebber van poësie.

Beukes se benadering vereis dat sy leser die bundel byderhand het om te kyk waarna verwys word, en só Beukes se betoog te volg. Dit sal uiteraard ook help as die leser reeds met die bundel slaags was, asook die twee Gibson-bundels wat dit voorafgegaan het.

Nou kan mens wel knorrig raak en vra wat sulke resensies in ‘n oggendblad soek. Té ingewikkeld, té swaartillend vir koerantlesers? Moenie die koerantlesers onderskat nie, sekerlik, maar sou dit vir koerantlesers wat nog niks van die bundel weet nie, dalk nie eens Gibson se vorige twee bundels gelees het nie, sou dit nie meer sin hê om ‘n ter wille van hul behoeftes ‘n treetjie terug te neem, meer afstandelik en oorsigtelik te skryf, en die bundel binne die groter konteks van ons digkuns te plaas nie? Mens kan dán nog altyd die vernaamste kenmerke en opmerkings wat jy wil maak op skrif kry, maar sonder die dorheid van die inboor, soos hier?

(As enigiemand dan nou vir my vra of ek nie besig is om te dink aan ‘n resensie soos Fanie Olivier in Die Burger oor dieselfde bundel geskryf het nie, dan is my antwoord dadelik bevestigend. Presies só. Olivier sit soms die pot mis wanneer hy oor speurverhale skryf, maar oor digkuns is sy aanpak en mening absoluut in die kol. Bygesê, Beukes en Olivier is albei positief, net uit ander rigtings.)

Aan die ander kant kan mens ook nie die betekenis van ‘n resensie soos hierdie van Beukes miskyk nie. ‘n Koerant wat so iets publiseer, gee daarmee te kenne dat dit bewus is daarvan dat ‘n aantoonbare persentasie van sy lesers ‘n groot belangstelling het in Afrikaanse digkuns. As ‘n publikasie op hierdie manier omsien na die estetiese geledinge van ‘n taal, bevestig dit die lewenskragtigheid van die taal.

Nou vra ek vir die bejaarde omie wat so kom staan en van buite blaf – is dít nou ‘n taal wat besig is om te sterf? Moenie verblind word deur alles wat hier op Stellenbosch skeefloop nie, oompie.

2 views

Recent Posts

See All

Swaai sterk

Soveel as wat ek saamstem met die toekenning van KykNet en Rapport se pryse vir die beste boekresensente van 2021 aan Jean Meiring,...

Irritasie

Ja, die kat kom terug. Lekker lang vakansie. Rustige dae met die Suid-Afrikaanse ambassadepersoneel terwyl ek probeer om my lewe weer...

El anciano gooi mielies

Kon sweer ek het Breyten Breytenbach gister in Barcelona sien stap. Dit blyk toe egter ’n ou Spaanse omie te wees, en ek sit met die daai...

Comments


bottom of page