UIT DIE VUIS

Ek was nooit só belangrik of bevoorreg dat ek ‘n toespraak moes lewer wat iemand anders vir my uitgewerk het nie. Oor die komplikasies kan ek dus net bespiegel.

‘n Mens skrik seker as jy jou self skielik dinge hoor kwytraak waarmee jy nie saamstem nie.

Na aanleiding van die storie oor Albertus van Rhyn (vorige blog) kom die storie by my op van “Oom Jim” Fouché, staatspresident, wat ‘n vername kunsgeleentheid in Bloemfointein moes open. Die toespraak word vir hom geskryf deur ‘n taamlik aweregse kunsdosent. “Oom Jim” hou hom streng by die notas in sy hand. Skielik kyk hy egter op: ”Nou stem ek glad nie saam met wat ek hier sê nie!”

Ek was een aand teenwoordig toe daaardie platjie Hendrik Schoeman min lus was om ‘n toespraak te hou – al was ‘n kopie van sy toespraak reeds by die koerante. Toe hy aan die woord kom, sê hy iets soos die volgende: “Ek is nie lus vir ‘n ‘spiets’ nie. Julle kan maar more in die koerant lees wat ek gesê het.” Daarna het hy grappies vertel.

Die LV vir Lichtenburg lewer in die jare 60 ‘n toespraak in ‘n landboudebat in die Volksraad met ingewikkelde voorstelle oor die strukturering van die mielieprys. Almal weet hy lees iets voor wat iemand anders opgestel het, wat teen die parlementêre reëls was. “Orde, orde,” roep die Speaker. “Uit wie se goed lees jy?” pla ‘n medelid. Lichtenburg se man kyk hom deurvorsend aan: “Ek lees uit my eie!”

Nelson Mandela kom in die 90’s by Naspers besoek aflê. Hoogtepunt is ‘n deftige middagete in die direkteure se eetkamer op die 18de verdieping. Toe bêre hy ook sy toespraak in sy sak, en hy looi ons vir ‘n goeie halfuur genadeloos oor ons “rassisme”. Ek sal dit nooit vergeet nie. Weens twee jenewers vooraf en drie glase wyn aan tafel was ek ná ‘n kwartier se slae in hoë nood. Ek kon egter nie uitstap, direk by Madiba verby nie, omdat dit sou lyk soos ‘n daad van protes.

Dat my broek droog gebly het tot die bitttereinde was meer geluk as goeie blaasbeheer.