.png)
Racheltjie de Beer – feit of fiksie?
My geslag het grootgeword onder die indruk dat Racheltjie ‘n kinderheldin van vlees en bloed was, ‘n egte, regte boeremeisietjie van die Oos-Vrystaat wat haar kaal liggaampie as skild voor ’n miershoopopening geplaas het om te keer dat haar sesjarige boetie verkluim. Die twee het, soos ek die verhaal ken, in die distrik Van Reenen in die Oos-Vrystaat na ’n geliefde kalfie gaan soek toe ‘n sneeustorm hulle oorval.
Maar het ‘n Racheltjie wel bestaan of is dit net ‘n mooi fabel? ‘n Ontstelde dame van Melkbos – een van my generasie – wou dit gisteraand by my weet nadat ‘n argivaris teenoor haar beweer het geen dokumente bestaan wat die geboorte of dood van daardie heldinnetjie bevestig nie.
Moet erken dat my vriendin my ietwat onkant gevang het. Racheltjie ‘n fabel? Toe ek gaan “google”, sien ek dit is presies wat Wikipedia die storie noem: ‘n fabel. Racheltjie self beskou hulle as “probably fictitious”.
Nou-ja. Wikipedia is nie altyd die allerantwoord nie. Maar in Protea-boekwinkels is ‘n nuwe boek oor Racheltjie op die rak uit die pen van die Engelsman Brett Michael Innes wat in sy kinderdae deur die dapperheid van die Voortrekkermeisie aangegryp is. Die boek word bemark as fiksie. Protea se bekendstelling lui: “Geïnspireer deur die verhaal wat van geslag tot geslag oorvertel word, is hierdie die storie van swaarkry, opoffering en onbaatsugtige liefde wat in Suid-Afrika gedurende die laat 1800s, afspeel…”
Die “verhaal wat van geslag tot geslag oorvertel word” ? Nou-ja, Protea is nie sommer ‘n hierjy-uitgewer nie ‘n Mens kan maar van sy uitsprake kennis neem.
Intussen maak Innes ‘n rolprent oor sy boek. Hy het die draaiboek geskryf en doen self die regie. “Daar is ongelukkig nie baie inligting oor haar beskikbaar nie. Ek het ’n afspraak met navorsers by die Voortrekker-monument om verder oor haar op te lees. Dit is vir my belangrik om kykers met ’n duidelike beeld te laat van die lewe van die Voortrekkers gedurende die 1800’s.”
Mieliestronk.com wat in derduisende huise vir kinders ‘n soort kennis-bybel is met die oog op skooltake en dies meer, laat Racheltjie aan die ander kant geloofwaardig klink. ‘n Jong heldjie soos Dirkie Uys. (Die illustrasie hierbo is by mieliestronk geleen.)
En uit Harrismith kom ‘n e-boek deur Biebie de Vos en Tienie van Rooyen wat Racheltjie in die konteks van ‘n gesin plaas. Daar is datums, name, plekke.
Wat sou die waarheid wees? Vir hierdie ou gryse sal dit maar swaar wees om te sluk Racheltjie is ‘n verdigsel in die liga van Krismisvader en die tandemuis!