PRAAT-PRAAT IN ‘TOMEITO’-STRAAT

In Amsterdam klimt wij nie op, aap!

Praat-praat land jy maklik in Tamatiestraat – of is dit nou “Tomeito Street”? Ja-nee, die slaggate in kommunikasie met vreemdes is velerlei. Party praat in vreemde tale. Party praat (in naam) ‘n bekende taal, maar verfomfaai dit so met hul aksente dat ‘n doodgewone kooptransaksie in ‘n koeterwaalse konsternasie kan ontaard.

Op die nog nuwerige webwerf www.lekkerafrikaans.com vertel Ben Coetzee van Collierville, Tennessee, wat al byna 10 jaar in die VSA woon – hy en sy vrou Jeanette is al burgers – vrolik oor kommunikasiegapings wat steeds ontstaan.

Jeanette het net daardie oggend weer omtrént gesukkel om aan die outjie by Fresh Market se verstand te bring sy wil “a quarter pound of pastrami” hê. Die terme is presies reg, maar die vreemde klankie in die stem bly hom ontspoor. Daarna is dit selle storie met elementêre “ham”. Dis nie eens of sy ‘n Engelse “banana” i.p.v. Amerikaanse “benêna” vra nie, “tomato” i.p.v “tomeito” nie, of “butter” i.p.v “budduh” nie, bekla Ben sy lot.

Ben se Amerikaanse kollegas was stomgeslaan en geamuseerd om te verneem hy het vanjaar bietjie lank gesloer om sy “deck” skoon te maak en te verseël, vertel hy. Nadat die verwarring uit die weg geruim is, het hulle aanbeveel dat hy, met sý uitspraak, liewer van sy houtplatform moet praat. Diegene wat hul “deck” (“dick”) wel jaarliks so sou behandel, moet dit gerus liewer stil hou!

“Deck” … “dick”, nou-ja. In Nederland gebruik hulle vir daardie stukkie van die manlike anatomie ‘n drieletterwoordjie wat die rede was waarom in Nederlandse koerante konsekwent na ons Minister van Buitelandse Sake in die ou bedeling as min. Roelof Botha verwys is!

In daardie stamland moet onse mense bepaald maar ons woorde tel – anders verstaan hulle ons maklik verkeerd. Juis Saterdag was in By ‘n brief van Gerie de Waal van Kuilsrivier wat in Amsterdam plesierigheid veroorsaak het met haar beleefde navraag waar hulle op die bus moet “klim”. Die reaksie het haar verstom maar die ander passasiers laat kraai: “Mevroutje, u mag overal opklimmen. U mag zelfs op het dak klimmen. Bent u een aap? In Nederland stappen wij op de bus, hoor!”

Name skep selfs allerlei komplikasies. Ene Gerhard Venter wat nou in Australië woon, vertel op www.beeld.com sy Gerhard het nie lank Gerhard gebly nie, want hy het gou opgegee om vir almal, van kollegas tot staatsamptenare, telefoonbemarkers en deur-tot-deur-verkoopsmense, te probeer verduidelik dat ‘n “v” ‘n “f” is waar hy vandaan kom, en ‘n “g” n “gee” is, nie’ ‘n “gh” nie. Mettertyd raak jy gewoond aan die nuwe naam, en kort voor lank dra jy trots aan “ Ghê-haa-hd Wen-tor”, soos jy dit half-foneties sou sê, laat weet hy.

Toe die Van Deventers in 1976 in die VSA was, bel ek ‘n klasmaat, Bill Wheatley (later een van NBC se grootbase). “Hallo Bill.” “ Hi, hello Hennie.” “Oh you recognize my voice?” “I did not recognize your voice but you’re the only man in the world that calls me Bull!”

Anneke Pelser berig uit Doebaai (ook op www.beeld.com) om van agter af vorentoe te lees, is doodeenvoudig vir haar Arabies. Sy weet daarvan soveel as “’n kameel van saffraan”. Vingertaal of handgebare, selfs lyftaal, is daar meer werd.

Omdat padaanwysings niksseggend is (Al Dabei’a en Rawdat), dieselfde plekname verskillende spellings het en die GPS die meeste van die tyd nie eens die nuutste paaie aandui nie, gebeur dit dat die Pelsers gereeld agterhul neuse aanry. Wolkekrabbers en snelwegwisselaars verskyn mos oornag. Vandag en gister is nie dieselfde nie. Ook nie more nie. Gn GPS – al is hy ook sy gewig in olie werd – kan tred hou nie.

Nou die dag ry hulle agter ‘n tenkwa. Agterop word ewe ernstig in vet wit letters verkondig: “NON HAZAR DOOS WASTE LIQUID.” Klink gevaarlik, meen sy! Wat my om die een of ander rede bring by die mooi storie waaraan die flukse kondoom-uitdelery op Vigsdag my weer herinner het.

My storie is oor ‘n Amerikaanse meisie van New Hampshire, Anna, wat met ‘n Spanjaard, Josè Antonio Martinez D’Soler, getroud is. In haar nuwe tuisdorp in die land van kastanejtte stap sy by ‘n plek in wat op ‘n haar soos ‘n Amerikaanse “drug store” lyk. Sy wil konfyt koop.

Sy vra toe vir ‘n “preservative” met ‘n aarbeigeur.

“’n Aarbeigeur, mevrou?”

“Ja, maar as julle nie aarbei het nie, wattter geure het julle?”

“Ek is bevrees, mevrou, niks met geure nie.”

“In Amerika kry ons dit in tien, twintig verskillende geure.”

“Haai, mevrou.”

Eers toe blyk dit sy bevind haar nie in ‘n “drug store” nie, maar in n gewone Spaanse apteek. Rondom die woord “preservative” (soos sy dit uitgespreek het) het verwarring gekom. Die verleë apteker dag sy soek kondome!