.png)
Resensente wat eintlik onderwysers wil wees – vir hulle moet jy versigtig wees. Hulle weet altyd wat goed is vir jou. Hulle lei jou altyd na ure van uiterste verveling. Hulle neuk ‘n boek vir jou op nog voordat jy dit gelees het.
Twee van hulle het vandeesweek weer hul opwagting gemaak. Valda Jansen in Rapport en Riana Scheepers in Boeke24.
Jansen skryf oor Wilhelmina Radebe kom tuis van Marinda van Zyl. Sommer vroeg al in die resensie sê sy dat die persoon wie se verhaal vertel word, die persoon wat aan die woord is, se “getemperde stem” sal byval vind by die “teikengroep”. En die teikengroep, sê Jansen, is “hulle wat Afrikaans is, maar nie soveel weet – of geweet het – van wat werklik in die land gebeur het nie.”
Met ander woorde, wit Afrikaners wat alles geglo het wat die apartheid-regime hulle vertel het, en vir hulle gestem het. En so aan, en so voorts, by implikasie. Hier is vir julle ‘n les, kom leer.
En dit is net daar wat die resensie vir my begin skif soos melk nadat mens lemoensap daarby gegooi het. Ek lees verder, maar my konsentrasie is daarmee heen. My gewilligheid om sonder voorbehoud van die skrywer of boek te hou, is verlore. Die gestalte van nóg ‘n onderwyser met nóg ‘n les oor die stommiteite van ons ouers se generasie doem agter die resensie op.
Maar wag, gee kans, gee kans. Alles klink interessant wat Jansen sê oor Van Zyl se agtergrond, haar studies en wat daaruit geleer is. Is daar dan nie ‘n denkrigting wat sê grondhervorming moet as vertrekpunt die jare voor die vryheidsoorloë neem nie?
Dan gaan haal sy ‘n opsommende oordeel uit wat sorg dat elke bietjie wat Van Zyl en haar boek kon terugwen in jou al minder ontvanklike gemoed, finaal verlore gaan: “Dié boek kan vir die post-apartheid-era doen wat Die swerfjare van Poppie Nongena en Vatmaar vir vorige geslagte gedoen het.”
Wyk, Juffrou!
Riana Scheepers, eens onderwyseres op my dorp, het dit in Boeke24 oor Hennie Aucamp se Lendetaal – Homoërotiek in die kunste en in die letterkunde.
Hier het ek genadiglik reeds die boek aangeskaf en gelees. (Dit is een van daardie boeke wat mens dadelik laat begin google op soek na foto’s van baie van die dinge wat genoem word. Scheepers verwys na hierdie gebrek van die boek, maar sy maak nie ‘n issue daarvan soos sy hoort nie.)
Wat mens van Lendetaal moet besef, is dat Aucamp ook ‘n pedagoog is en in hierdie essays wil hy ons ‘n aangesig leer van die skoonheid wat weens die Afrikaner se inherente bekrompenheid nooit werklik vir die bekrompenes “sigbaar” was nie.
Nou moet ek beken dat ek nie (om Valda Jansen se woord te gebruik) een van Aucamp se teikengehoor was nie. Waar Scheepers die punt snap oor Lyftaal as versameling essays oor die estetiek, kan sy ongelukkig ook nie aan haar eie nuk om onnie te wees ontkom nie.
Sê sy: “Dit gaan ’n standaardwerk in gender-studies wees en moet gelees word deur letterkundestudente en kunsliefhebbers, maar veral deur diegene wat gay-stereotipes as enigste verwysingsraamwerk het.”
Die eerste helfte van daardie sin gee die sein, en die tweede deel sê dit sommer openlik. Hierdie boek gaan die lyers aan hang-ups en hulle wat net in terme van clichés oor gays kan dink, leer hoe om oopkop te wees. Reg te wees?
Ek sal Scheepers gelyk gee dat Lendetaal briljant is – driekwart só. Ek deel nie Scheepers se geesdrif vir Aucamp se “Egodokumente” nie.
Die leemte in Scheepers se resensie is dat sy pleitbesorger is, pedagoog wat wil hê die regte mense met die regte lessie leer. Sy raak nie krities slaags met Aucamp se estetiese beoordelings nie.
Ek sou wat wou gee om te hoor wat mense soos Herman Lategan of Eben Venter van Lyftaal dink.