Opgevrolik en ontevrede

Marius Crous resenseer Die stilte opgeskort, deur Heilna du Plooy. (Boeke24) Ek word erg opgevrolik deur resensies soos hierdie ene; ’n resensent wat nie ’n digbundel benader asof dit per definisie bo almal se vuurmaakplekke is nie, maar verstaanbaar vir alle sterwelinge. Toegegee, Du Plooy maak daarna, maar Crous dui die temas aan, verpak sy mening netjies en lê ’n mening aan ons voor wat die bundel baie sterk aanbeveel. Jammer dan net, nè, dat Crous nie verder ingegaan het nie op die implikasies van die Versindaba-onderhoud wat hy heeltemal ten regte aanhaal. Waarskynlik net ons ou Pukke wat sal snap hoe ’n groot ding Du Plooy in daardie onderhoud gesê het en wat die politieke implikasies daarvan is.

Riëtte Grobler resenseer Ctrl Z my lewe, deur Cheréne Pienaar. (Boeke24) Terwyl die groot en klein dramas van ons lewens elders duisendvoudig afspeel, sit ek en wonder hoe dit moontlik is om ’n hele resensie te skryf sonder om te verduidelik wat die titel van die boek beteken. “Dat die titel ’n dubbele betekenis het, oor geloof en natuurlik in rekenaarterme, is ’n slim kinkel,” verduidelik Grobler. Maar nadat die uwe in al my middeljarige onskuld die resensie gelees het, weet ek nie wat die hoofkarakter by implikasie wil hê “undo” moet word nie. Wil sy doodgaan of met ’n skoon lei begin. Die antwoord sal ons ontwyk tot ons die boek gelees het; die vraag is net of die resensent dit gevind het.

Elsabé du Toit resenseer Die 13de kaart, deur Madelein Rust. (Boeke24) Dit sal gebeur. In die resensie waarin gekla word oor die oormaat clichés in die boek, sluit die resensent af met die versugting dat die hoofkarakter ’n huishoudelike naam sal word vir Afrikaanse misdaadverhaal-aanhangers.

Marius Crous resenseer Solank verlange die sweep swaai, deur Danie Marais. (LitNet) Twee resensies van digbundels binne twee dae – maar ’sulke resensie skud mens nie in ’n oggend uit die mou nie. Mens kan aanneem Marius Crous het ’n aanloop van meer as ’n maand gehad om daaroor na te dink. Uiteindelik het Heilna du Plooy se bundel hom geval, en Danie Marais s’n nie. Die krag van sy Du Plooy-resensie is die groot tematiese uitleg. Waar sy aanvaarding van Du Plooy se goeie hoedanghede geskied sonder stilistiese detailkritiek, vereis sy negatiewe reaksie op Marais se bundel dit wel. Hy verkies egter om te konsentreer op inhoud, en die leser moet vir lief neem daarmee dat hy nie die poësie onderwerp aan ’n analise van die retoriese middele nie. Hy vind Marais se verse voorspelbaar en ervaar dit as verkapte prosa. “Verkapte prosa” is die naaste wat hy aan stylanalise kom, wat jammer is, gegee die baie ruimte tot sy beskikking. Die herlees van sy resensie wek ’n verdere gewaarwording: Dat Crous meer reageer op die lewe wat deur die digter vir openbare konsumpsie verdig word as wat hy op die verse self reageer. Twee gedigte kry ’n mate van goedkeuring, maar Crous haal nie daaruit aan nie; sy aanhalings reserveer hy vir dinge wat uiteindelik as dwarsklappe beskou moet word. Die skerpste daarvan (en ek haal dit met ’n mate van bewondering aan vir sy formulering):  ” ‘Die dronkverdriet hofnar dreig melodramaties om die tuig neer te lê’ (91) is eweneens ’n kragtige manifes oor die digterskap en staan ook in die teken van die aanhaling uit Auden elders in die bundel, naamlik dat poësie eintlik tot niks aanleiding gee nie.” Crous se slot, waarin hy ’n aanhaling gebruik om Marais sarkasties aan te moedig om prosa te skryf, eindig met “Miskien voel ek dat die outobiografiese verslaglewering oor sy saai middelklaslewe nou te eenselwig word en dat daar nie genoeg poëtiese eksperimentering is om die leser tot ander insigte te dwing nie.” Miskien? ’n Resensie waarvan die eerste paragraaf ’n ophaal is van vorige negatiewe kritiek op Marais se verse, en daarna ’n gekla oor die gedigte se voorspelbaarheid, gaan nie oor hoe die resensent miskien voel nie. Die probleem is natuurlik dat hierdie resensie mens aan die dink sit oor dinge wat Crous kon geskryf het, maar nie het nie. Binne ons literêre taalfamilie dink mens aan soortgelyke situasies. Die Nederlandse Tagtigers, ons eie Dertigers en Sestigers se reaksies op die gemoedlik alledaagse in die digkuns; het Crous nie hier die kans gehad – terwyl dit handel oor die persoonlike lewe wat so sterk figureer in die gedigte – om in opvolging van daardie literêre bewegings ’n groot standpuntinname te maak oor die huidige groeipunte in die Afrikaanse digkuns nie? Met verwysing na die praatvers en die ontploffing daarvan op Facebook en die internet. Miskien is dit dat ek meer verwag van ’n bespreking wat op LitNet verskyn.