.png)
‘n Vorige redakteur van Die Burger se Boekeblad het my eens vertel dat wanneer hy moet besluit of hy ‘n boek gaan laat resenseer of nie, hy die streep trek by geslagsregisters en genealogiese werke waarin groot families onder die loep geneem word. Daar het eenvoudig té veel sulke boeke op sy tafel beland, meestal selfpublikasies – dit sou sy beskikbare ruimte drasties verminder het.
Christo Viljoen se resensie van Die Geslagsregister van die Campher-/ Kamfer-/ Kamffer-familie in Suid-Afrika 1675 – 2009 het daarom dadelik die oog gevang op hierdie week se boekeblad. Het Die Burger se houding jeens sulke publikasies verander? Ek hoop van harte so.
Presies hoekom Christo Viljoen gevra is om die bespreking te doen, weet mens nie, maar dit het positiewe gevolge. Viljoen se taksering is onderhoudend en insiggewend geskryf, soveel so dat ek graag die boek in die hande wil kry net om uit te vind presies hoekom daar variasies in die vanne se spelling is en hóé het dit gebeur, watse patrone is geïdentifiseer, watter bekendes was lede van die familie, en les bes natuurlik die ondertrouery wat Viljoen vermeld.
‘n Leser het in reaksie op verlede week blog gevra of die doel met resensies dan nie juis is dat dit mense moet oortuig om boeke te koop (of moontlik nié te koop nie). Dit is ‘n interessante vraag – wat my ook laat dink aan die ou kwinkslag oor resensente, naamlik dat as resensent A van iets hou, weet jy om weg te bly, maar as resensent B nie daarvan hou nie, weet jy om nader te staan. Jy soek resensent C, wie se oordeel altyd met joune ooreenstem.
Viljoen lyk vir my na ‘n resensent C – hy het net die regte dinge gesê om my nuuskierig te maak. Nou sal net die koop en lees van die boek klarigheid bring: C of A?
***
Deon Maas skyn die man van die oomblik te wees. ‘n Paar weke gelede het Charles Leonard hom baie groot lof in Rapport toegeswaai, en nou het Willem Pretorius Leonard se mening beaam in Die Burger.
Maas is nie iemand wat doenig is op die terreine waarin ek belangstel nie. My kinders het my vertel dat hy ‘n woelige mens is, soos Kuifie lyk, en die gifbek is op die TV-program Pop Idol. Ongelukkig het alles wat hulle my vertel het, my half laat terugdeins van die man.
Nadat Leonard geskryf het Maas se Witboy in Afrika is een van die beste reisverhaal-boeke wat hy nog ooit gelees het, het ek dit gaan soek. Aanvanklik vergeefs, maar uiteindelik het ek een in die hande gekry.
Wanneer Willem Pretorius skryf dat Maas ‘n humorsin het wat “ ‘n nuwe Minora-lem soos ‘n stomp byl laat lyk”, stel hy dit sagkens. Ek het absoluut versot geraak op Maas se manier van dinge sien en doen. Dit is min mense beskore om soveel van Afrika te beleef as wat hy het.
Pretorius self verdien ook ‘n pluimpie: Sy slotparagraaf is dié volmaakte opsomming van my ervaring van hierdie merkwaardige boek: “Dit maak hom vry en is bevrydend vir die leser.”
C, gewis, hy én Leonard.
***
Moet ‘n mens van Leon Rousseau se Flapteks (Die Burger) aflei dat ons voortaan kinder- en jeugboeke net by wyse van sulke oorsigte bespreek gaan sien? Ek veronderstel ‘n mens moet dankbaar wees (sommige koerante ignoreer gewoon kinder- en jeugboeke), maar ek hoop werklik nie dat verdienstelike publikasies deur só ‘n benadering die kans op ‘n kritiese bespreking gaan ontbeer nie.
Boonop irriteer Rousseau se skryfstyl in Flapteks my ietwat. Hy is nie rubriekskrywer nie, hy is nie resensent nie, eerder jubeleur.
***
Benewens die magdom boeke wat hy vir die skryf van Flapteks deurgelees het, het Rousseau ook in die afgelope maande die Afrikaanse stel van Brittanica Junior, wat onder redaksie van Dawid van Lill staan, van ‘n kant af bekyk.
Rousseau is, danksy sy betrokkenheid van Kennis, een van die min mense in ons land wat ‘n stel boeke soos Britannica Junior met kundigheid kan evalueer. Sy resensie (in Beeld) is nie dié van ‘n jubeleur nie. Rousseau teken 13 positiewe punte aan wat van hierdie stel iets besonderd maak, en dan verduidelik hy hoekom die waarskynlike teikengroep waarop die stel gemik is, juis die mense sal wees wat geskok sal wees oor die minagting van Afrikaans en die geringskatting van Afrikaanse kultuur daarin.
Dit is, merk ek by die herlees van die resensie op, ‘n besonder goeie betoog wat Rousseau opstel. As ek Dawid van Lill was, sou ek hoop die oplaag verkoop vinnig genoeg uit sodat hy die ensiklopedie op ‘n aanvaarbare peil kan bring vir die mense wat voel hul kinders kan nie daarsonder leef nie. Hy hoef net Rousseau se resensie as rigsnoer te gebruik.
***
Wie onthou die Reddingsdaadbond? Snaaks dat ek dadelik daarin gedink het toe ek André Oosthuizen se resensie van God in ‘n kantelende wêreld in die Volksblad lees. Hierdie boek is die uitvloeisel van ‘n samewerkingsoreenkoms tussen teoloë aan die universiteite van Pretoria enersyds en Utrecht en Leiden andersyds.
Oosthuizen gee eintlik net ‘n waarderende opgaaf van die inhoud van die boek – dit is nie werklik ‘n kritiese bespreking nie en ek dink mens kan met veiligheid beweer dat hy eintlik net vir diegene wat belang stel in gelowiges se hantering van arm gelowiges wil aandui hoekom die boek die koop werd is. As sy aftellysie jou nie stimuleer nie, koop jy nie.
Maar onder die opmerkings wat hy maak na aanleiding van die inhoud, is die volgende: “Hierdie betrokkenheid sal in die NG Kerk in Suid-Afrika ook impliseer dat lidmate wat ly weens regstellende aksie, met deernis begelei sal moet word.”
Een van die stukkies geskiedenis wat vermoedelik nie in ‘n publikasie soos Britanica Junior opgeteken sal wees nie, is die manier waarop die sogenaamade armblanke-vraagstuk in die jare dertig hanteer is.
Ná ds. J.D. Kestell in 1938 gepleit dat iets gedoen moet word vir die een-sesde van Afrikaners wat as armblankes geklassifiseer is, het die Reddingsdaadbond £500000 ingesamel, maar teen die tyd dat die Ekonomiese Volkskongres van die Reddingsdaadbond in Oktober 1939 gehou is, het die Afrikaanse politici die aksie oorgeneem en is besluit om die geld te gebruik om Afrikaanse sakebelange te ondersteun asook om die vakbonde te infiltreer en op Christelik-Nasionale basis te hervorm.
Tye het verander en die opmerking wat Oosthuizen maak oor diegene wat deur regstellende aksie getref is, is gelaai met ironie. Is dit hoegenaamd denkbaar dat die NG Kerk op sy eie ‘n tweede Reddingsdaadbond sal loods? Een vir alle lidmate?
Tja nefie, tye het verander.