.png)
Volksbladmense by die Heemstede-okkasie. Van links is Tobie Wiese, Gert Coetzee, Henriette Loubser, Hennie van Deventer, Johan van Wyk en Chris Moolman. Wiets Beukes, Willie Kühn en Andreij Horn het te laat opgedaag vir die foto.
Ouma Marietjie is ter ruste skuins voor 99 en Bianca Lucas, buurdogter, het vanjaar matriek geskryf. Ek onthou hoe Bianca as 5-jarige in ‘n vlinderagtige partytjierok vroeg opgedaag het vir Ouma se 90ste verjaardag. “Dit is my eerste 90ste verjaardag,” het sy vrolik verklaar.
Donderdag was ek een van die eerstes by Heemstede op Stellenbosch vir die stylvolle herdenking van die Pers en die Burger se stigting 100 jaar gelede. Die okkasie het vir my dieselfde fassinering ingehou as Ouma se gevorderde verjaardag vir die vyfjarige Bianca, skat ek.
Opgewondenheid om na 18 jaar se aftrede weer soveel ou gesigte te sien, het plek gemaak vir oorstelptenis. Soos kollegas aankom, het ‘n loopbaan van 35 jaar in taferele verbygeflits. Dit was ek, ‘n jonger Hennie van Deventer, daar in die voorste ry van die fliek terwyl half-vergete tonele hulle afspeel.
Wiets Beukes, latere redakteur van Die Burger, was die eerste Volksblad-gesig wat ek gesien het toe ek einde 1958 met my koffertjie in Bloemfontein aangeryloop kom vir vakansiewerk. Hy het my die aand die redaksiekantoor gaan wys … en die teleksmasjiene – die kloppende hart van die koerant soos berigte vanoor die wêreld instroom. Sjoe.
Ek was in ‘n buitekamer in Sewende Laan waar Wiets ook tuisgegaan het. Een van my vroegste herinneringe is die kennismaking op sy draaitafel met die Largo-gedeelte van Antonin Dvorak se Nuwe Wêreldsimfonie in 1958. Die simboliek het my eers na jare getref. Met daardie eerste wankelende tree in die werklike joernalistiek is inderdaad vir my ‘n gans nuwe wêreld ontsluit .
En wat ‘n wêreld. Watter voorreg was dit nie om daardie wêreld stuk vir stuk te ontdek, om intens daarin te leef en my ten volle daarin uit te leef nie — al het dit soms met stampe en stote en met skades en skandes gepaard gegaan.
Toe ek permanent inval in 1963, het ek en Willie Kühn, slim Nataller en latere redakteur van Beeld en Huisgenoot, gou woonstelmaats geword. In Giel Conradiehof het Tokkie saans kom kuier en kosmaak. Ek onthou huisbesoeke deur ou-dominee McDonald van die Klipkerk wat nie kon kleinkry waar pas die mooi, jong vroumensie in nie. Dan bid hy sommer vir “die twee broers en hul vriendinnetjie!”
Een aand in die kombuis konfronteer die “vriendinnetjie” Willie met die vraag: “Wat is ‘n ballas?”
“Ekskuus?”
Sy herhaal die woord, en verduidelik die rede vir haar navraag. ‘n Seuntjie in haar klas het kom kla ‘n maatjie sê sy ballas. Omdat sy – o soete onskuld! – nie geweet het watse ding dit is nie, het sy van die aangeleentheid korte mette gemaak met ‘n besliste: “Ag nee, man, gaan sit.”
Willie het keel skoongemaak en diplomaties geantwoord: “Ek stel voor jy vra vir Hennie nadat julle getroud is!”
Beeldmense by Heemstede. Salie de Swardt is links,
By Beeld, van 1974 af, was ek en Salie de Swardt gou vriende wat saamgery het kantoor toe. Ons het hard gewerk maar darem nie dag en nag nie – hoewel dit soms so gevoel het. Die moeder van alle partytjies van Beeld se eerste jare het begin as ‘n taamlik stigtelike prysoorhandiging vir ‘n rugbyraai-kompetisie. Alles was redelik vroeg agter die rug toe Ton Vosloo sy sekretaresse aansê om so twintig plekke te bespreek by Norman’s Grill, ‘n eetplek suid van die spoorlyn bekend om sy voortreflike kreef.
Feitlik die hele hoofredaksie – Ton, ek, Salie de Swardt en ander wat reeds dood is – ‘n paar rugbyspelers (onder wie die Springbokstut Daan du Plessis) en die twee sekretaresses, Gerda Pienaar en wyle Ina le Roux, het gaan aansit.
Daarna het ons gaan “koffie” drink by Ina se woonstel in Bedfordview, waar dit laat begin word het. Van die manne het toe al gesukkel om hul motors in die donker op te spoor, maar nog was het einde niet. Ons het na Salie se huis in Fairlands vertak. Die kopseer was ná ‘n dag of so vergete, maar die ramifikasies tuis het nog lank geduur …
Die immergroen Danie Krynauw was hoof van Naspers se tydskrifte toe ek in 1992 by die Nasperssentrum instap as hoof van koerante. Ons was bure in ‘n kantoor-suite. Ons het een buitedeur na die gang gedeel en het ons onderskeie domeine betree deur die gemeenskaplike kwartiere van ons twee P.A.’s, Willa (Danie) en Lizette (HvD).
Op die eerste dag, 1 April 1992 (Gekkedag!), was hy my gasheer op my eerste besoek aan die kafeteria Van Alle Kante met die prentjiemooi uitsig na alle kante. Danie het vir die groentjie ‘n broodnodige blitskursus in hoofkantoor-kultuur gegee. Hy het my nogal verras met openhartige uitsprake oor sekere persoonlikhede. Ja, hy kon nogal brutaal eerlik wees, dié saggeaarde Danie. Mettertyd het ek agtergekom hy was selde verkeerd in sy oordeel oor mense.
Ek het sy talent beny om selfs in die uitdagendste omstandighede koel en kalm te bly. Na die uwe se eerste paar direksievergaderings het ek aan hom gebieg hoe ek sidder dat ‘n bepaalde direkteur my (wat geen M.B.A. was nie!) oor geldsake sou vasvra. Sy advies was pront: moet nooit dat hulle agterkom dat jy nie weet nie; ‘n ingeligte raaiskoot is altyd beter as ‘n erkenning van onkunde.
Ek het sy raad een keer op die proef gestel. Later het ek ontdek my raaiskoot was ver van die kol. Dit verklaar seker die verwarde uitdrukkling op die betrokke direkteur, Boetie van Zyl, se gesig. Ook die skrander man wat met syfers kon toor en deur kafpraatjies kon sien, was Donderdag daar.
Voorreg vir my gewees, pionierskollegas, om elkeen van julle – en soveel ander – weer te sien. Grys of krom, in weersiens vergeet jy mos die ouderdom. Klink ‘n glasie!