DIE BYLE HUIL IN ONS BOSSE

BOOMRYKE SABIEPARK

Die doringboompies langs ons paaie word lank nie meer deur sware ossewaens platgetrap soos in Totius se bekende gedig uit die jare 30 nie. Hulle word deur stropers met byle en pangas afgehak. Hulle word in stukke opgesaag vir ‘n verskeidenheid soeweniers en beeldjies … of sommer vir vuurmaakhout.

Nie net doringbome word voor die voet afgemaai nie. In die Bosveld, waar hout en houtprodukte buitengewoon gewild is, word nie een van die plus-minus 400 soorte Bosveldbome gespaar nie. Maroelas, hardekole, rooiboswilge, jakkalsbessies, knoppiesdorings, blinkblaar-wag-‘n-bietjies, huilboerbone, noem maar op. Almal kom onder die byl.

Tot ver, ver – amper tot by die horison – raak die veld langs die paaie kaler en kaler, soos groeiende bevolkings vuurmaakhout versamel vir hul eie doeleindes of om vir braaivure te verkwansel, en entrepreneurs met skerp gereedskap mooi stompe uitsoek om tot enigiets van hoenders tot koedoebulle tot seekoeie tot luiperds en kameelperde met verwronge gesigte om te beitel.

Die koerantjie Kruger Times het ‘n keer ‘n span uitgestuur om die uitwissing van daardie geliefde kontrei se bome te ondersoek. Die verkenners het tot hul skok ontdek datvan die bome wat nog hier en daar die aanslag oorleef het, almal sogenaamd ge-“ring bark” is. Dit beteken die bas is net bo die grond reg rondom oopgekloof – die begin van die einde vir die betrokke boom.

Hardekool – voorheen die hart van elke kampvuur van elke ware bos-entoesias – is klaar ‘n reliek van die goeie ou dae. ‘n Soliede stuk wat ek in Sabiepark present gekry het, het ek Melkbos toe aangery dat Dick Turpin, die plaaslike houtliefhebber met die cowboynaam, vir my daarvan iets moois kan skep om uit te stal. Dis eenvoudig deesdae te eksklusief om tot gloeiende kole te brand.

Hierdie versugting is nie net om te verwyt en te beskuldig nie. ‘n Mens het begrip vir die houtbehoeftes van mense wat op die swaar manier aan die lewe moet bly, asook vir die noodsaaklike inkomstebron wat houtprodukte vir sowel die skeppers daarvan as die norring padsmouse op die vernaamste toeristeroetes is.

Dis net dat, by al die begrip wat jy het vir die noodsaak van ‘n lewenstog vir mense wat nie ‘n wye beroepskeuse het nie, die vermorsing jou tog teen die bors stuit. Hou gerus ‘n slag stil waar een so ‘n beeldhouer van die bos aan die werk is. Kyk hoe die splinters spat. Vra jouself af: moet die kameelperde se nekke dan nog langer en langer word en die seekoeie dikker en dikker.

Nogal ‘n sterk debatspunt onder Bosvelders is of dit hoegenaamd geregverdig is om hout by padsmouse te koop. Baie glo dat dit gewetenloses net aanmoedig om onbeheersd hul verwoestingswerk voort te sit.

Onervare houtkopers moet ook maar pas op. Dikwels word hulle om die bos gelei met stapels tambotie wat as “winskope” aangebied word. Later moet hulle peperduur tjoppies reguit asblik toe weens die giftige rook … en sit die slagoffers met hoofpyn of goormaag.

Aan die ander kant het ‘n vriend al ‘n goeie stuk Bosveldkiaat tussen sy brandhout gekry wat hy langs die pad tussen Hazyview en die Paul Krugerhek van die Wildtuin vir R12,00 gekoop het.

Sulke stories krap ‘n mens om. Dit is dan dat jy des te meer wanhopig wil uitroep: Doen tog iets om die verwoesting te keer!

Ek skryf hierdie stukkie nadat ek ‘n boeiende artikel gelees het oor die perlemoenstropery aan die Overbergse kus. Van daardie “wit goud” van Suid-Afrika is blykbaar maar bloedmin oor. Smokkelaars en stropers roei die bietjie wat oor is, ook nog in ontstellende tempo uit.

In ons wildtuine voer wildbewaarders weer ‘n ewige stryd teen die handelaars in renosterhoring of ivoor met hul jaggewere.

In die Wes-Kaap gaan diewe wat sonder permit in die blomtyd varkore (ook bekend as aronskelke of varkblom) links en regs pluk, voortaan beboet word.

Dit is natuurlik goed en reg dat ons perlemoen, ons renosters, ons olifante, ons veldblomme en dies meer hoog op die lys van bedreigde bates moet wees. Ons media moet eintlik nog meer daaroor skryf en praat.

Maar ons bome? Praat iemand daaroor? Of laat ons oogluikend die ekologiese verarming toe wat die uitwissing van ons boomweelde meebring?

In Totius se gedig word die geknakte doringboompie deur die “salf van eie gom” gered. Soos dinge nou aangaan, kan die “salf van eie gom” egter maar gaan slaap. Daadwerklike ingryping en beheer is noodsaaklik – anders wil ek die Suid-Afrikaanse bos nie oor tien, twintig jaar sien nie.

Gelukkig vat-vat ek aan 70.