BORDJIE BITTERBALLE

Bols en bitterballe het ‘n ruk gelede in hierdie blog ter sprake gekom, en terstond heelwat hoofsaaklik private kommentaar uitgelok, meesal in die kategorie kwinkslae en nie altyd noord van die gordel nie.

Geldige vrae is ook gestel. Hoekom word ‘n bitterbal ‘n bitterbal genoem? Het dit ‘n bitter smaak? Só wou sekere belangstellendes weet.

Laat my eers net weer sê: dat ek uit die Nederlandse stadjie Deventer aan die Ijssel kom, kwalifiseer my nie as kenner van Nederlandse geregte nie. Ek gee my nie as een uit nie. Ik ben een domkop! Maar ek het al die goeters by Nederlandse vriende geproe, hou van die smaak en het, soos alle joernaliste, “gewoonlik betroubare bronne” om my na te wend.

Uit daardie bronne verneem ek die bitter van daardie versnaperinkie het niks met die produk self te make nie, maar met die produkte wat graag saam geniet word.

Waar Nederlanders saamkom vir ‘n skemer-glasie is ‘n “bittertje” buitengewoon gewild. Dié verwys na Hollandse “jenever”, wat – aldus my bronne – nie met die Suid-Afrikaanse jenewer (of “gin”) verwar moet word nie. Die smaak verskil en dit het meer skop.

Saam met jou “bittertje” is ‘n bitterbal – ‘n gebraaide, gekruide vleisballetjie in ‘n bruin korsie, wat jy in ‘n geurige mosterdsousie doop – die aangewese peuselkossie. Ook by jou biertjie is dit allesbehalwe te versmaai.

Die bitterbal kom glo uit die dae van die Bataafse republiek, waarvan my generasie in die vak Geskiedenis geleer het. Die vroue van jagters het die oorskietvleisies saam met brood en water in balletjies geknie, en siedaar: die voorloper van die bitterbal, wat later deur die Spanjaarde verfyn is met die byvoeging van eier en die krummels van roosterbrood om dit ‘n krapperige buitekant te gee.

Vertel ‘n rasegte Nederlander vandag van daardie Spaanse invloed, en hy sal net snork. Wat hom betref, is hierdie “snack der snacks” (die oorspronklike woord was glo “schnek”) só “origineel” as kan kom.

In elk geval, in Madrid of Barcelona sal ‘n kroegman seker skeef opkyk as jy bitterballe soek. Maar in Amsterdam of Den Haag (gewis ook in Deventer!) is ‘n bordjie bitterballe die inste van in-dinge saam met jou dop.

Ik heb gezegd. As ek verkeerd “gezegd” het, moet die Hollandse familie tog maar vergewe. Ek had nie ‘n verskuilde agenda nie. My Overijsselse wortels is ná meer as drie eeue nog sterk – en dis nou nie Bols nie!