.png)
“Dis koel hier in die kamer, my naam is David Kramer …”
Só open hy die vertoning op ‘n koelerige Januarie-aand voor ‘n stampvol saal.
Ek’s by die vertoning Kalahari Karoo Blues van David Kramer. David Kramer kom met sy rooi skoene op die verhoog gedans. Reeds op die verhoog, staan ‘n onbekende klompie. ‘n Orkes en dan ‘n paar mense: ‘n vrou met ‘n geboë hoof en ‘n verslete Voortrekkerkappie daarop en ‘n man met ‘n doktersjas, onder andere. Agter hulle almal op ‘n doek is groot, bont skilderye wat deur ‘n projektor mekaar afwissel. (Gedurende die pouse vertel iemand my David het self die kunswerke geskep.)
Die agtergrond van die vertoning is dat David Kramer gehoor het van musikante in stofdorpies en dat hy hulle gaan opsoek het. Mense wat kitare met teelepels bespeel. Mense wat viole bou van blik. Mense wat rieldans. Mense wat sing dat jou hart daarvan breek. Hy het hulle gaan vind en hy het sommige van hulle saam op die verhoog by hom gehad gisteraand: vir Hannes Coetzee en vir Mary Kriel (kyk na Mary Kriel se foto heel bo – sy was ook verlede jaar by die ATKV se Rieldanskompetisie) en vir Oteng Piet.
David gee vir ons almal agtergrond van hoe hy die aand se kunstenaars opgespoor het en van dan weg met “My naam is Pepsi-Cola”. Dié lied is geskryf deur Dawid van Rooi van die Koue-Bokkeveld. Dit was een van waarskynlik twee of drie liedjies wat David self gesing het. Die res van die tyd het die ander mense op die verhoog gesing, hul musiekinstrumente gespeel of hul danse gedans. Kortom, hulle het die stories vertel.
David Kramer was die narrator. Hy het tussendeur vertel wie is volgende aan die beurt. Bietjie agtergrond gegee van elkeen. Dalk was hy net die gom wat die boek se papiere aan die omslag vasgeplak gehou het. Want die groot storie is vertel deur al die ander kunstenaars. Ja, ek noem die mense met hul gehawende klere inderdaad “kunstenaars”.
In ‘n ander bloginskrywing, het ek verwys na die olifante in die kamer.
Ons almal ken olifante in kamers, vandat ons baie klein is, nog voordat ons woorde het om daaroor te kán praat. Ons ken die skuif van atmosfeer, die rimpelings wat ‘n slegte atmosfeer deur ‘n vertrek kan stuur, hoe toksies dit mens se binnekant laat voel. Of wat ‘n lekker atmosfeer kan veroorsaak. Dit kan jou wêreld verander. En niemand hoef ‘n woord daaroor te praat nie.
Die olifant in die kamer is dieselfde. Maar hy is ‘n moeilike kalant. Almal sien hom, almal wéét hy is daar, maar niemand praat oor hom nie.
Dis wat ek hulle noem: kunstenaars. Ten spyte van die groot olifant in die kamer (elkeen van ons se vooropgestelde idees en stereotipiese idees van mekaar), het die mense op die verhoog – wat nie oor universiteitsgrade of dalk eers lopende water in hul huise beskik nie – kunstenaars in eie reg geword vir die gehoor, wat weer op hul beurt bestaan het uit uitgelese joernaliste en mede-kunstenaars van alle kultuurgroepe.
Die twee kragtigste komponente van die vertoning was vir my toe Mary Kriel met haar uitgewaste, pienk Voortrekkerkappie opstaan en begin sing.
Hier is Mary Kriel (foto: Naomi Bruwer).
Hier is die lied wat sy gesing het:
“Daar het ‘n doringboompie vlak by die pad gestaan, waar lange ossespanne met sware vragte gaan.
En eendag kom daarlanges ‘n ossewa verby, wat met sy sware wiele dwars-oor die boompie ry …”
Praat van om stereotipes op die kop te keer …
Die ander mees kragtige komponent van die vertoning was vir my die lied wat ene Ruth Hector, lid van die Sonskynsusters, gesing het. Die lied is geskryf na die dood van Helena Nuwegeld en is getiteld: Calvinia.
Hier is Facebook-reaksie, vanaf David Kramer se blad, op Ruth Hector se vertolking:
Op pad terug huistoe, na die vertoning, het ek gedink aan nog ‘n olifant in ‘n baie groter kamer, wat die hele land Suid-Afrika is. ‘n Kollega, wat die vertoning saam met my bygewoon het, vertel my sy het gehoor sommige van die mense wat gisteraand by Kramer se show opgetree het, is plaaswerkers en dis eers na aanleiding van hierdie vertoning dat hul werkgewers van hul notisie geneem en hul menswaardig begin behandel het.
Ek het gehoop die (middelklas-)gehoor gaan die (werkersklas-)kunstenaars ‘n gelyke kans gee om te wees wie hulle werklik is, soos wat David Kramer reggekry het met die vertoning gisteraand. En omgekeerd: die (werkersklas-)kunstenaars op die verhoog – kan hulle ook die (middelklas-)gehoor ‘n gelyke kans gee?
Nee, nee … daar hoef nie ‘n olifant in die kamer te wees nie. Ons hoef niemand se talente meer mis te kyk nie. Vergeet die olifante. Laat daar eerder ‘n blikkitaar wees. En ‘n saalvol musiek.
Groete, Naomi M
Naskrif: hier is ‘n YouTube-video waar David Kramer by ‘n ander geleentheid nog agtergrond gee van die Kalahari Karoo Blues-storie.
Kalahari Karoo Blues is nog by die Baxterteater tot 19 Januarie. Bespreek by Computicket.
Comentarios